2016 yılının Temmuz ayında 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu gelirleri kanunu üstünde değişiklik yapılmıştı. Bu değişiklik ile tablet, bilgisayar ve bilgisayar parçalarında %2-3 oranında TRT bandrol ücreti alınması kararı alınmıştı. Karara gerekçe olarak ise cihazların üstünde bir radyo veya TV alıcısı olmasa bile radyo ve TV izlenebiliyor olması gösteriliyordu.
24/07/2017 tarihinde ise bir değişiklik daha yapıldı. Bu değişiklik 08/08/2017 tarihinde Resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Daha önce cep telefonlarından TRT bandrol ücreti alınmasının şartı olarak bir TV ya da radyo alıcısı bulunması gerekiyordu. Bu şart kaldırıldı ve cep telefonu olarak ilgili madde değiştirildi.
Bilgisayar ile yazılımsal olarak TV veya radyo izlenebiliniyor gerekçesi cep telefonları içinde uygulanmış oldu.
Daha önce bazı cep telefon modellerinde TRT bandrol ücreti %6-7 olarak alınıyordu. Bu modellerde artık %10 alınacak. Böylece %3-4 arasında bu modellerde fiyat artışı olacak. TRT bandrol ücreti alınmayan diğer tüm telefonlarda ise %10 bandrol ücreti yansıtılacak.
Ayrıca yılbaşından itibaren ÖTV oranlarında yapılan değişikliklerle internet ücretlerinden ve bazı ürünlerde yine artışa gidilecek. Bu zamlar ise 2018 yılbaşından itibaren geçerli olmuş olacak.
Son 1-2 yıllık sürece bakarsak internet ücretleri ve bilgisayar ve cep telefonu ürünleri üstündeki vergi yükü giderek artıyor olacak.
Bir ürün üstündeki vergiler artınca ne olur?
Tüm tarih boyunca görülen vergi artışlarına bakıldığında vergi artırıldıkça o ürünün satışının yani tüketiminin azaldığı görülmüştür. Bu yüzden genel olarak ekonomi bilim dalında vergi artışı yapıldıkça tüketimin azaldığı kabul edilir.
Son 3-4 yıl içinde dolar kurunun artması ve son bir iki yıldır da vergi oranlarının artması sonucu halkın teknoloji ürünlerine olan talebini azaltacaktır.
Halkımız alım gücü düştüğü için bazı tedbirler almak zorunda kalacaktır. Cep telefonunda yeni model çıktıkça değil artık telefon bozuldukça değiştirmeyi tercih edeceklerdir. Ayrıca daha üst modellerde değil de alım güçlerine uyan daha düşük modelleri tercih etmeye başlayacaklardır.
Bilgisayar ve tablet gibi ürünlerde de aynı durum geçerli olacaktır. Bozulmadıkça değiştirmemeyi tercih edeceklerdir. 4 yıl önce üst seviye bir ekran kartı alınırken ödenen paraya bugün orta seviye bir ekran kartı alınabiliniyor. Mecburen yeni alımlarda halkımız daha düşük güçteki donanımları tercih edecektirler.
Özetle hemen olmasa da zaman geçtikçe Türk halkının kullandığı teknolojik ürünlerin yaş ortalaması artacak ve düşük güçteki donanım yaygınlaşacaktır. Türk halkının kullandığı ürünlerin dünyaya göre oldukça eski teknolojiye sahip olacaklardır.
Ayrıca ikinci el ürünlerin fiyatında da bir miktar artış gözlenecektir.
Kullandığımız teknolojik ürünlerin teknolojisi eski olursa ne olacaktır?
Yazılım ve bilgisayar ürünleri dâhil tüm alanlarda bir gerileme yaşanacaktır.
Tüketim azaldığı için bu ürünleri satış noktaları veya teknik servis kısımlarında küçülmeler yaşanabilir. Teknik eleman ihtiyacı azaldığı için yeni teknik eleman yetiştirilmesi azalır. Zaman içinde teknik eleman bulmakta sorunlar yaşayabiliriz.
Yazılım alanında oyun, program vb ürünlere talep azalacaktır. Örneğin GTA V gibi üst düzey oyunları çalıştırabilen bilgisayar sayısı azalırsa oyunların satışı da azalacaktır. Aynı şekilde programlarda da böyle olacaktır.
Web programcılığı ya da site tasarımında da gerilemeler yaşanacaktır. Teknolojik ürün kullanımı azaldıkça satışlar düşecektir.
Web sitesi işleri düştükçe bu işi bilen insanlar iş bulmakta zorluk çekeceklerdir. Bu türde yetişmiş çalışan tüm dünyada aranan kişidir. İş bulamadıkça yurt dışına çalışmaya gideceklerdir. Bu işlerden para kazanılmadığı için bu mesleklere toplumda ilgi azalacaktır. Yurt dışına gidenlerin yarattığı boşluğu da dolduramayacak hale gelebiliriz.
Artı evlerdeki bilgisayarlar genelde çok güçlü olmazlarsa daha eski sürümdeki programların kurulması zorunlu olacaktır. Örneğin web tasarımı öğrenen kişinin evindeki bilgisayarda 5 yıl önceki sürüm Adobe Dreamweaver veya Photoshop olan bir kişi kendisini dünyaya göre ne kadar ilerletebilecektir. Ya da başka ülkelerden iş almak isterse kendisi yabancılara ayak uyduramadığı için iş taleplerini de değerlendiremeyecektir.
Bunun gibi yüzlerce binlerce ortaya çıkabilecek sorunu örneklerle sıralayabiliriz.
Bu tür sorunlardan bazısının yarattığı olumsuzluğu anında görmeye başlayacağız. Bazılarını bir yılda bazılarını da 10 yıl sonra göreceğiz. Bazı sorunlarda 10 yıl üstü gibi çok uzun vadede karşımıza çıkacaktır. Yani gelecek nesiller etkilenmiş olacak.
Fakat eninde sonunda mutlaka olumsuz etkileri çok ya da az yaşayacağız.
Ülkenin geleceği için ne gibi tedbirler alınmalıdır?
Tüm devletler gibi devletimizin de vergi alması gerekmektedir. Fakat tüm dünyada olduğu gibi hangi sektörlerin biraz daha fazla desteklenmesi gerektiği konusunda dikkatli seçimler yapılması gerekiyor.
Günümüz artık bilgi ve teknoloji çağıdır. Bilgiye yani yazılım ve bilgisayara hükmeden ülkeler zengin ve gelişmiş durumdadır. Artık tüm dünyadaki devletlerin birçoğu teknoloji alanına destek vermektedirler.
Dünyada bunun en önemli örneği ABD’dir. Silikon vadisi ile dünyanın teknolojide önde gelen ülkesidir. Bilgisayar ve internet ürünlerinde vergi oranı ya sıfırdır ya da sıfıra yakındır. Halkın alım gücü de yüksek olduğundan halkın teknolojik ürünlere olan ulaşımı çok kolaydır.
Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde ise kaynaklar kısıtlı olduğundan her sektörü desteklememiz imkânsızdır. Ülke geleceği için hayati olan sektörlerden birisi olan teknoloji sektörü mutlaka desteklenmelidir. Belki vergi geliri açısından kayıp yaşanabilir ama gelecekte ülkeye kazandırdıklarıyla bu kaybın kat ve kat fazlasını kazanabiliriz.
Bilgisayarda, tablette ve cep telefonlarında oyun oynanıyor ve boş işler yapılıyor diye bakmamalıyız. Nasıl olsa oyun vs var eğlence için kullanılıyor o zaman vergisini de ödesinler dememeliyiz.
Milyonlarca kişi oyun oynar içinden bir Bill Gates ya da Steve Jobs çıkarırsınız. Bu kişiler ülkeyi zenginleştirir. Bu tür kişilerinde ortaya çıkması için bu ürünleri satın alabilecek kişilerin olması gerekiyor.
Örnek verecek olursak milyonlarca kişi oyun oynuyor sitelerde boş işler yapıyor dediğimiz kişiler olmazsa Bill Gates olsanız da bir şeyler üretseniz de onu alacak kişi yoksa neye yarar? Ya da kimsenin kullanmayacağı bir şeyi üretir misiniz?
Toplumun tamamı bu ürünleri alacak güçte olup bu ürünleri almalı ki toplum içindeki yaratıcı kişiler yeni fikirleri bulsunlar. Alıcısı varsa mutlaka satıcısı da oluşur. Alıcı yoksa Steve Jobs çıksa da o ülkede asla yeni bir icat ya da buluş yapılmaz. Yapan çıksa da yabancı bir devlet anında kapar.
Bizim gibi alım gücü düşük ülkelerde ise halkın bu ürünlere ulaşmasının kolaylaştırılması gerekiyor. Sürekli vergi artışları ülkeye uzun vadede kaybettirir. Vergi artışlarını değil üstüne destekleri arttırmalıyız ki milyonlarca kullanıcımız olsun. 80 milyonluk nüfus içinden illa ki birkaç kişi çıkar. Çıkmasa bile yetişmiş insan gücümüzle dünyaya yazılım ve oyun alanında ihracat yapar yine gelir elde ederiz.
Bu tür desteğe dünyada Norveç devletini örnek gösterebiliriz. Halkın alım gücü olmasına rağmen her eve belli bir seviye de internet devlet tarafından ücretsiz verilmektedir.
Halkın alım gücü olmasına rağmen Norveç bedava internet dağıtıyorken bizim gibi alım gücü düşük ülkelerde vergi artışı değil vergi indirimini konuşuyor olmamız lazım.
Notlar:
08/08/2017 tarihinde resmi gazete de yayınlanan kanun değişikliğinin tam metni
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170808-1.pdf