1 Mayıs 2016 tarihi itibariyle Bilgi Teknolojileri Kurumu’nun yayınladığı yönetmelik uygulamaya konuldu.
İlk başta Türksat yeni tarifelerini açıkladı. Ardından Superonline şirketine ait olduğu iddia edilen şirket içi bir yazışmanın internette yayılmasıyla birçok kişi bu konu üstüne tartıştı görüş bildirdi. İnternet kullanıcıları arasında kafa karışıklığı oluştu.
Öncelikle yönetmeliğin oluşturulma aşamalarını özetleyerek başlayalım.
Bilgi Teknolojileri Kurumu 1 Eylül 2016 tarihinde AKN konusunda bir toplantı yaparak ön kararlar aldı. 9 Eylül 2016 tarihinde ise alınan ön kararları sitesinden duyurdu. Aldığı bu kararlar hakkında tüketiciler, dernekler, kurum ve kuruluşlar ve tüm internet kullanıcılarından 10 Ekim 2016 tarihine kadar kararlar hakkında görüşlerini kendisine bildirmelerini istedi.
Görüş alınmasının bitiş tarihi olan 10 Ekim 2016 tarihinden başlamak üzere 60 gün içerisinde internet servis sağlayıcı firmalara görüşlerini bildirmelerini istedi.
Bu sürede yaklaşık olarak 10 Aralık 2016 tarihinde bitti. O tarihten sonra tüm görüşleri değerlendiren BTK 27 Aralık 2016 tarihinde AKN hakkında kesin kararını verdi.
Bu kararı 31.12.2016 tarihinde sitesinde yayınladığı basın duyurusu ile açıkladı.
Mobil hatlarda AKN sonrası en düşük hızın 128 Kbit/sn olacağı ve en geç 1 Mart 2017 tarihinde başlanacağı kararı verildi.
Sabit hatlarda ise en düşük hız 3 Mbit ve tarife hızına göre kademeli olarak arttırıldığı kararı verildi
4 – 8 Mbit arasındaki tarifelerde AKN sonrası hız 3 Mbit
8 – 16 Mbit arasındaki tarifelerde AKN sonrası hız 5 Mbit
16 – 24 Mbit arasındaki tarifelerde AKN sonrası hız 8 Mbit
24 – 50 Mbit arasındaki tarifelerde AKN sonrası hız 16 Mbit
50 – 100 Mbit arasındaki tarifelerde AKN sonrası hız 24 Mbit
100 – 500 Mbit arasındaki tarifelerde AKN sonrası hız 32 Mbit
500 – 1000 Mbit arasındaki tarifelerde AKN sonrası hız 64 Mbit
Olacak şekilde yeni AKN hızları kararı açıklandı.
Ayrıca gece 02:00 – 08:00 arasında AKN’ye dâhil olmayacak bu süre içinde kullanıcının hızı düşse de tarife hızından kullanmaya devam edeceği kararı verildi.
Yeni AKN hızlarının en geç 1 Mayıs 2017 tarihinde başlanacağı kararı verildi. Aslında 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle 1 Mayısta başlanacak yeni uygulamaların olacağı biliniyordu. Mobil tarafta 1 Mart 2017 tarihinde tartışma yaşanmazken 1 Mayıs 2017 tarihinde yeni tarifelerin ortaya çıkması ile tartışmalar başlamış oldu.
Öncelikle bu kararların birçok iyi yönü var. AKN tarife hızına göre kademeli olarak düşüyor. Biraz geç olmakla birlikte keşke daha erken bir tarih olsaydı 31.12.2018 tarihi itibariyle AKN tamamen kaldırılıyor.
Kötü yönleri ise 100 – 500 ile 500-1000 Mbit hızları arasında olan tarifelerde AKN tarife hızlarına oranla çok düşük belirtilmiş. Bu hızları alan kullanıcılar 500-600 TL gibi çok ciddi ödemeler yapıyorlar. Bu hızlara gerçekten ihtiyaçları olmasa bu kadar yüksek ödeme yapmazlardı.
İkinci kötü yanı ise yükleme (upload) hızlarına yönelik düzenleme yapılmamış olması. Daha önce AKN konusunda BTK farklı yıllarda aldığı kararlarda yükleme hızlarına da sınırlama getirmişti. Bu kararda değinmemesi karar almadığı anlamına geliyor. Bununda anlamı bir önce ki kararda alınan en düşük 1 Mbit hızın geçerli olduğudur. 1 Mbit yükleme hızı bu zamanda inanılmaz derece de düşük kalıyor. En azından 5 Mbit olmalıydı. Keşke bu konuda da bir karar verilseydi 5 olmuyorsa hiç değilse 2 Mbit yapılsa iyi olurdu.
Yeni tarifeler neden büyük sorun tartışmalara sebep oldu?
Yeni tarifelerin ortaya çıkma sebebi BTK’nın aldığı bazı kararlardır. BTK resmi bir kurum olduğundan firmalar uymak zorundadırlar.
Birinci karar hızlarınızı belirli aralık içinde tutmayın. Yani 1 – 8 Mbit arasında hız gibi tarifeleri terk edin hızlarınız net rakamlar olsun. Yani şu hıza kadar türünde tarife yapmayın. Bu tür hızlarda kullanıcı en düşük hızda bile kullansa gidip herhangi bir itiraz dilekçesi veremiyor ya da dava açamıyordu. Sonuçta hız belli aralıkta satılıyordu. Fakat reklamlar dâhil birçok yerde en üst hız açıklandığı için tüketicinin yanılabileceği kararı çıktı.
İkinci karar ve en önemlisi LİMİTSİZ/SINIRSIZ adı geçen tüm tarifelerinizde AKN dâhil hiçbir sınır koyamazsınız. Şayet bir kota ya da hız düşmesi gibi bir sınır varsa ise adını bu şekilde açıklayamazsınız kararı çıktı. Yani AKN öncesi uygulanan gerçek sınırsız tarifelere geri dönmüş olduk.
Bu karar üstüne önce Türksat başta olmak üzere tüm firmalar mevcut tarifelerini iptal edip yeni tarifelerini açıkladılar. Özellikle Türksat olmak üzere şu an Superonline tarifelerinde de sınırsız tarifelerin tamamında çok büyük fiyat artışlarına gidildi.
Özetle firmaların şunu düşündüğünü tahmin edebiliriz. Tarifelere sınırsız adını koyamıyoruz ve bir sınır getiremiyoruz. AKN ile fiyatları 30-60 TL arasında tutup satış yapabiliyorduk. Gerçek bir sınırsız internet tarifesi isteyen kullanıcıların bunun ücretini ödemesi gerekiyor. Sınırsız bir tarife çok daha maliyetli ve pahalıya geliyor diye düşündüler sanırım.
Şu an görünen sınırsız tarifelerde 80-120 TL aralığında başlayan büyük bir fiyat artışı ile karşı karşıyayız.
AKN yerine geçecek şey ise kotalı tarifeler olmuş durumda. Fakat kota aştıkça GB başına ücret getirilmiş. Bazı tarifelerde bu zamana göre çok düşük kotalar belirtilmiş. Çoğu cihazın otomatik güncelleme özelliğinden dolayı büyük ihtimal birçok kullanıcı ay sonunda sürpriz faturalarla karşılaşacak gibi duruyor.
Artı kotalı tarifelerde az bir miktar fiyat artışları da görülüyor.
Özetle yeni dönemde sınırsız tarife kullanan kişilerin çok büyük ödemelere razı olması gerekiyor. İkincisi kotalı tarifelerde ise kullanıcıların net kullanımını çok sıkı takip etmesi gerekecek. Her ne kadar dikkatli olsa da mutlaka bir yazılım bir güncelleme yapacaktır. Bir oyun güncellemesi bile bazen 8-10 GB olabiliyor. Bir anlık dalgınlıkla yapılan güncellemelerde çok büyük faturalar ortaya çıkacak. Birçok yazılım kullanıcıya haber vermeden arka planda güncellemelerini yapıyor. Çoğu kullanıcı bunları kapatmayı bilmiyor. Çok iyi bilenler bile dalgınlıkla güncellemeye engel olamayacakken bilmeyenlerde mutlaka çok fazla güncelleme kazası olacaktır. Önümüzdeki dönemde kota aşımından gelen fazla fatura konusunda çok fazla şikâyet olacaktır.
AKN öncesi dönemlerde 2005-2006 yıllarında 3 GB kotalı tarife 29 TL idi. Bir hatadan virüs veya güncelleme vb bir durumdan dolayı 1-2 GB fazla indirme yaptığınız an fatura 60 TL gibi rakamlara çıkıyordu. Şu an ki kotalı tarifelerde ve günümüz hızlarında yapılacak bir 20 GB indirim aynı etkiyi yapacaktır. Birçok evde fatura ikiye ya da üçe katlanacak ev içinde sorunlar yaşanacaktır. Belki de fatura ödenemeyecek birkaç ay ev internetsiz kalacak ya da hat iptal edilecektir. Bu tarifelerde eğer kota dolunca kapanma gibi bir seçenek olmazsa AKN’den çok daha kötü bir durumla karşı karşıyayız demektir.
Yeni tarifeler kimleri etkileyecek?
Öncelikle bir firma tarifeyi satıştan kaldırdığı anda tarife ortadan kaybolmuyor. Bunun anlamı o tarifeye artık yeni müşteri almayacağı anlamına geliyor. O ana kadar o tarifeyi almış olanlar o tarifeyi bırakmadıkça kullanmaya devam edeceklerdir.
Son günlerde firmaların müşterilerini arayıp yeni kotalı tarifelere geçmeleri için teklifte bulunduğunu söyleyen kullanıcı sayısı artmaya başladı. Sakın böyle bir şeye onay vermeyin. Tarifenizi değiştirmek zorunda değilsiniz. Bir kere değişirseniz eski tarife satıştan kalktığı için o tarifeye geri dönemezsiniz.
Zaten sözleşmeniz varsa ise sözleşme sonuna kadar aynı tarifeyi aynı ücretle kullanmaya devam edeceksiniz. Sözleşmeniz yok ise ya da bitmiş veya bitiş tarihinde tarifeyi sözleşmesiz fiyattan kullanmaya devam edeceksiniz. Burada sözleşmesi olanlara bir şey yapamazlar. Fakat sözleşmesiz kullanıcılar tarife fiyatlarına büyük bir zam ya da birkaç aya bir birkaç liralık ufak zamlarla zaman içinde tarife sahiplerini tarifelerini terk etmeye zorlayabilirler. Bu durumda fiyat çok fazla artmadığı ve dayanabildiğiniz müddetçe tarifenizde kalın.
Yeni tarifeler 1 Mayıs itibariyle hat alıp abone olacaklar yeni tarifeleri kullanmak zorunda kalacaklar. Bu kararlar yeni aboneleri etkileyecek.
AKN tamamen kaldırılınca ne olacak?
31.12.2018 tarihinde AKN kaldırılacak ve AKN’siz dönem 1 Ocak 2019 tarihinde başlamış olacak. Yeni açıklanan tarifeler bize AKN kalkınca ne olacağını az buçuk göstermiş oldu. Özetle sınırsız tarifeler çok maliyetli oluyor sınırsız isteyen fazla ödemeye razı olsun tarzı bir yaklaşım göreceğiz gibi duruyor.
Sanırım AKN öncesinde gerçek sınırsızlarda karşılaşılan birçok evin aynı neti kullanması durumu çok fazla artacak. Türkiye şartlarında gelirlerin bu düzeyde olduğu bir ülkede yüzlerce liralık sınırsız tarifeleri çok fazla kullanacak kişi bulunacak gibi durmuyor.
Notlar:
BTK 27.12.2016 tarihinde AKN hakkında yaptığı toplantının karar tutanağı:
Karar numarası: 2016/DK-THD/518
https://www.btk.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fKurul+Karar%c4%b1%2f(518)_(10)+Adil+Kullan%c4%b1m+Noktas%c4%b1.pdf
BTK tarafından 31.12.2016 tarihinde yayınlanan AKN hakkındaki basın duyurusu:
https://www.btk.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fBas%c4%b1n+B%c3%bclteni%2fAKN+Du%cc%88zenleme_BASIN+AC%cc%a7IKLAMASI_son.pdf